Prawo do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy a zawarcie kolejnej umowy o pracę z tym samym pracodawcą

W praktyce pewne trudności budzi rozstrzygniecie, co zrobić z niewykorzystanym urlopem wypoczynkowym w sytuacji, gdy pomiędzy tym samym pracodawcą a pracownikiem kończy się jedna umowa o pracę, a rozpoczyna kolejna. Problem ten ma istotne znaczenie w kontekście odpowiedzialności finansowej pracodawcy za terminową wypłatę świadczeń pracowniczych. Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu pracy (art. 171 § 1) w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Powyższa regulacja znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku, gdy stosunek pracy ulega definitywnemu zakończeniu (np. sytuacja, w której pracownik kończy pracę u dotychczasowego pracodawcy i rozpoczyna zatrudnienie w nowym zakładzie pracy), ale również, gdy nowy stosunek pracy ma zostać nawiązany pomiędzy dotychczasowymi stronami umowy o pracę. Zasadą jest zatem, że po zakończeniu umowy o pracę, pracodawca zobowiązany jest wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop. Od powyższej zasady ustawodawca postanowił wprowadzić jedyny wyjątek, zgodnie z którym pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w przypadku, gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą (art. 171 § 2 Kodeksu pracy) W kontekście powyższego, przepisy prawa wyróżniają dwie opcje, z jakich mogą skorzystać strony umowy o pracę. Pierwsza, polegająca na wypłacie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy aktualizuje się w sytuacji, w której strony nie ustalą bądź nie dojdą do porozumienia o wykorzystaniu przez pracownika urlopu wypoczynkowego w naturze w ramach nowego stosunku pracy. Jeżeli zatem strony nie ustalą, by zaległy urlop wypoczynkowy został odebrany w naturze bądź wniosek pracownika w tym zakresie spotka się z odmową ze strony pracodawcy, ekwiwalent zostanie wypłacony. Terminem wypłaty ekwiwalentu będzie ostatni dzień trwania stosunku pracy. Należy o tym pamiętać, gdyż uchybienie temu terminowi oznacza rozpoczęcie naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie. Warto w tym zakresie wskazać na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2001 roku, wydany w sprawie o sygn. akt I PKN 336/00, zgodnie z którym „i(...) z dniem rozwiązania stosunku i pracy prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego w naturze przekształca się w prawo do ekwiwalentu pieniężnego za /niewykorzystany urlop. W tym też dniu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe Jeżeli natomiast strony postanowią o odebraniu urlopu wypoczynkowego w ramach nowego stosunku pracy, muszą dość do wyraźnego porozumienia w tym zakresie. Porozumienie to ma charakter w pełni dobrowolny oraz wskazane jest, by zawarte zostało na piśmie. Forma pisemna leży gównie w interesie pracodawcy. Jej zachowanie pozwala bowiem odeprzeć ewentualne zarzuty pracownika, który po zawarciu porozumienia chciałby uchylić się od jego skutków prawnych i będzie dążyć do otrzymania ekwiwalentu. Warunkiem ważności oraz skuteczności ww. porozumienia jest jednak, by nowa umowa o pracę zawarta została bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę. Mimo sporów, jak należy rozumieć wskazaną „bezpośredniość”, dominuje pogląd, zgodnie z którym kolejna umowa o pracę powinna zostać podpisana najpóźniej następnego dnia po ustaniu poprzedniej umowy o pracę, dopuszcza się jednak, by samo nawiązanie stosunku pracy nastąpiło w późniejszym terminie. Liczy się zatem data zawarcia (podpisania) umowy. Podsumowując, w sytuacji, gdy strony dotychczasowej umowy o pracę planują zawarcie kolejnej umowy o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej, powinny dokonać ustaleń w zakresie niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Brak porozumienia o wykorzystaniu urlopu w naturze będzie skutkować kategorycznym obowiązkiem po stronie pracodawcy do wypłaty ekwiwalentu. Kinga Nastałek Fałowska Radca prawny