Odwołanie członka zarządu a stosunek pracy

Członkowie zarządu spółek kapitałowych niejednokrotnie są również w nich zatrudnieni, co oznacza, iż poza obowiązkami wynikającymi z faktu pełnienia funkcji w zarządzie wykonują również obowiązki pracownicze.

Zasadą jest, że odwołanie danej osoby ze składu zarządu nie powoduje automatycznie rozwiązania stosunku pracy łączącego jej ze spółką. Wynika to z odrębności stosunku pracy oraz stosunku korporacyjnego - pełnienia funkcji członka zarządu (stwierdził tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z  19 czerwca 2012 roku, sygn. akt II UK 282/11 lub w orzeczeniu z 6 kwietnia 2011 roku, sygn. akt II PK 255/10). Wyjątkiem od tej zasady jest zawarcie umowy na czas wykonywania określonej pracy - na czas pełnienia przez pracownika funkcji członka zarządu. Należy przyjąć, iż w takim wypadku ustanie stosunku członkostwa w zarządzie prowadzi do rozwiązania umowy o pracę.

Zatem co do zasady - poza przypadkiem zawarcia umowy o pracę na czas pełnienia funkcji członka zarządu - gdy dana spółka nie zamierza zatrudniać odwołanego uprzednio członka zarządu, konieczne jest rozwiązanie z nim stosunku pracy. Do czasu skutecznego rozwiązania stosunku pracy były członek zarządu pozostaje pracownikiem i przysługują mu wszelkie uprawnienia związane ze stosunkiem pracy.

Okoliczność odwołania z funkcji członka zarządu stanowi wystarczającą przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę, przy czym w przypadku umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony uzasadnienie winno być wskazane w treści oświadczenia o wypowiedzeniu. W wyroku z 3 marca 2011 roku, sygn. akt II PK 201/10 Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, iż odwołanie ze stanowiska członka zarządu spółki, które nie zostało skutecznie podważone w trybie przepisów prawa handlowego, z reguły stanowi przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę (art. 45 § 1 k.p.) pracownikowi zatrudnionemu w charakterze członka tego zarządu.

W przypadku, gdy pracodawca przy wypowiadaniu byłemu członkowi zarządu umowy o pracę poza odwołaniem z zarządu nie wskaże innych przyczyn uzasadniających wypowiedzenie (np. negatywna ocena pracy), były członek zarządu będzie uprawniony do domagania się wypłaty odprawy pieniężnej z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika.

W kontekście rozwiązywania stosunku pracy z byłym członkiem zarządu należy zwrócić uwagę na fakt, że zgodnie z art. 203 § 1 Kodeksu spółek handlowych okoliczność odwołania ze składu zarządu nie pozbawia danej osoby roszczeń związanych ze stosunkiem pracy. W uchwale składu 7 sędziów z dnia 16 maja 2012 roku, sygn. akt III PZP 3/12 Sąd Najwyższy wprost przesądził, że roszczenie o przywrócenie do pracy nie jest wyłączone w przypadku, gdy rozwiązanie umowy o pracę z osobą odwołaną uprzednio z zarządu nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa.

Niezależnie od powyższego istotna jest również kwestia reprezentacji spółki. W przypadku, gdy do rozwiązania umowy o pracę dochodzi w trakcie pełnienia przez pracownika funkcji członka zarządu, stosowne oświadczenie w imieniu pracodawcy - spółki winno być złożone przez radę nadzorczą lub pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników. W przypadku rozwiązania stosunku pracy po uprzednim odwołaniu pracownika z funkcji członka zarządu oświadczenie winno zostać złożone przez zarząd zgodnie z zasadami reprezentacji.

Piotr Stolarczyk
Radca prawny