Skutki wadliwego doręczenia nakazu zapłaty i środki obrony przed egzekucją

Zgodnie z przepisami procedury cywilnej, sąd doręcza pozwanemu nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu, załącznikami oraz pouczeniem o możliwości wniesienia sprzeciwu (w postępowaniu upominawczym) bądź zarzutów (w postępowaniu nakazowym) od nakazu zapłaty w terminie dwóch tygodni licząc od dnia skutecznego doręczenia tego nakazu. Pozwany uprawniony jest zatem do zaskarżenia wydanego w sprawie nakazu zapłaty i podniesienia wszelkich zarzutów i twierdzeń zmierzających do oddalenia powództwa lub ograniczenia swojej odpowiedzialności.

Doręczenie nakazu zapłaty następuje na adres pozwanego wskazany przez powoda w treści pozwu. W praktyce zdarza się jednak, że powód podaje błędny bądź nieaktualny adres pozwanego. Jeżeli sąd nie poweźmie o tym wiadomości, to zgodnie z regułą tzw. doręczenia zastępczego, pismo dwukrotnie awizowane i nie odebrane przez adresata uznaje się za skutecznie doręczone. Nakaz zapłaty się uprawomocnia, a powód (wierzyciel) uprawniony jest do uzyskania klauzuli wykonalności i złożenia wniosku do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

W konsekwencji o wydaniu tytułu wykonawczego pozwany (dłużnik) dowiaduje się dopiero na etapie egzekucji, kiedy komornik przystępuje do egzekwowania roszczeń objętych niezaskarżonym dotąd nakazem zapłaty.

Sytuacja ta nie oznacza jednak, że dłużnik pozbawiony jest środków obrony swoich praw. Z treści zawiadomienia o wszczęciu egzekucji oraz tytułu wykonawczego dłużnik zasięga wiedzę o sprawie oraz o jej sygnaturze akt. Akta sprawy może on z kolei przeglądnąć w sądzie, który wydał nakaz zapłaty. Jeżeli dłużnik nie zgadza się z wydanym orzeczeniem, a doręczenie, uznane wcześniej za skuteczne, zostało dokonane na niewłaściwy adres, przysługuje mu prawo wniesienia sprzeciwu (zarzutów) od nakazu zapłaty. Na korzyść dłużnika działa bowiem fakt, że w związku de facto z brakiem skutecznego doręczenia (doręczenie na niewłaściwy adres nie może zostać uznane za skuteczne), bieg terminu do wniesienia sprzeciwu (zarzutów) nie rozpoczął jeszcze biegu. Przywracanie terminu do wniesienia ww. środka zaskarżenia nie wydaje się w niniejszej sytuacji konieczne, choć z daleko posuniętej ostrożności dopuszczalne.

Wskazanie sądowi na powyższe okoliczności jest jednak obowiązkiem dłużnika (pozwanego), który skoro powziął wiedzę o nakazie zapłaty, powinien niezwłocznie złożyć wniosek o jego doręczenie wraz z odpisem pozwu i załączników. Od momentu ich doręczenie zacznie dopiero formalnie biec termin do złożenia sprzeciwu (zarzutów).

Wskazane jest równoczesne (najpóźniej w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego) wniesienie zażalenia na postanowienie sądu o nadaniu nakazowi zapłaty klauzuli wykonalności z argumentacją, że skoro nie doszło do skutecznego doręczenia nakazu zapłaty, to nie posiada on przymiotu prawomocności – a w związku z tym nadanie mu klauzuli wykonalności było przedwczesne. Uchylenie takiego postanowienia sprawi, że komornik pozbawiony będzie możliwości prowadzenia dalszej egzekucji.

Dopuszczalne jest również, a do czasu rozstrzygnięcia postępowania zainicjowanego ww. zażaleniem pożądane, złożenie komornikowi wniosku o zawieszenie egzekucji, którego podstawą będzie uzyskane wcześniej z sądu zaświadczenie o doręczeniu nakazu zapłaty na inny adres aniżeli miejsce zamieszkania pozwanego ustalone w postępowaniu egzekucyjnym (art. 820³ § 1 k.p.c.). Zawieszenie egzekucji w tym przypadku jest obligatoryjne.

Po doręczeniu nakazu zapłaty wraz z odpisem pozwu, pozwany uprawniony będzie do złożenia sprzeciwu (zarzutów), a sąd wyznaczy termin rozprawy celem przeprowadzenia postępowania dowodowego w sprawie i wydania wyroku.

Kinga Nastałek-Fałowska
Radca prawny